Kral Çıplak: Dünden Bugüne F-35 Projesi ve Türkiye

Geçtiğimiz günlerde Türkiye resmen F-35 projesinden çıkarıldı. ABD ve Türkiye arasındaki siyasi gerginlik artarak devam ediyor. F35 projesinde üretici ortak olan Türkiye karara tepkili. Türk yetkililer, müttefiklik ilişkisini zedelediği gerekçesi ile alınan tek taraflı kararı protesto etti. Türkiye’nin F-35 serüvenini siz okuyucularımız için derledik.

F-35 Projesinin Başlangıcı

F-35 projesi, ABD’nin beşinci nesil F-22 savaş uçakları ile beraber görev yapabilecek yeni nesil bir savaş uçağı arayışı neticesinde doğdu. Soğuk savaş sonrası silahlanmaya ayrılan bütçe azaltılmıştı. Bundan dolayı yeni uçak birden fazla görevi yerine getirmeli ve maliyeti düşük olmalıydı. Pentagon projeyi ihaleye açtı. İhalede sona; Boeing’in X-32 prototipi ile Lockheed Martin’in X-35 prototipi kaldı. Pentagon tercihini olan X-35’ten yana kullandı. Böylece X-35, resmi adı olan F-35'i aldı. Proje resmen başladı. Türkiye Neden F-35 Projesine Dâhil Oldu Projede maliyetlerin düşürülmesi için ABD müttefiklerini de projeye dâhil etmek istiyordu. Böylece ABD projenin gelişimi için ortak arayışına girdi. Aynı yıllarda Türkiye ordunun modernizasyonu için çalışmalar yürütüyordu. Türkiye uçuş ömürlerini tamamlamak üzere olan F-4 ve F-16 Blok-30 uçaklarının yerini alabilecek bir uçak arayışındaydı. Özellikle terör operasyonlarında faydalı yük taşıma kapasitesi ile ön plana çıkan F-4’lerin yeri doldurulmak isteniyordu.   [caption id="attachment_3136" align="alignnone" width="696"] F-4 Phantom[/caption] F-16’lar son serilerindeki gelişmeler ile çok maksatlı görev icra edebilir hale gelmişti. Fakat Türkiye’nin artan ihtiyaçlarını artık karşılamıyordu. Türkiye, havadan karaya taarruz uçağı olan F-35 ile bu dönemde ilgilenmeye başladı. Yapılan görüşmeler sonucunda Türkiye 2008 yılında resmen F-35 projesine dâhil oldu. Türkiye projeye üçüncü düzey ortak olarak katıldı. Ayrıca ASELSAN, TUSAŞ ve TAİ gibi yerli firmalar F-35’in alt sistemlerini Türkiye’de üretecekti. Hatta Türkiye, ABD dışında orta gövde imal eden tek üretici konumunda olacaktı. Türkiye ilk olarak 100 uçak almayı planlıyordu. Daha sonra bu sayı 120 uçağa kadar çıkarıldı. Türkiye’ye ilk teslimatın 2013’te yapılması bekleniyordu. Fakat projenin çok uluslu yapısı ve motor konusunda yaşanan problemler gecikmelere neden oldu. Gecikmelerin ardından Türkiye için üretilen ilk uçaklar 2018 yılında teslim edildi. Aynı yıl ABD ile yaşanan gerginlikler sonucu ABD Türkiye’nin ortaklığını askıya alarak uçaklarımızı teslim etmedi. ABD'nin Suriye'de PKK uzantılı örgütleri desteklemesi ilişkilerde ciddi bir gerginlik yarattı. Sonraki dönemde peş peşe siyasi krizler patlak verdi. Yaşanan gerginlikler  sonucu ABD, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S400 sistemini bahane ederek Türkiye’yi projeden çıkardı. Türkiye bu karardan sonra Milli Muharip Uçak projesini hızlandıracağını duyurdu.

F-35 Nasıl Bir Uçak

[caption id="attachment_3138" align="alignnone" width="696"] F-35 C, F-35 B ve F-35 A[/caption] F-35, gelişmiş sensörleri, arttırılmış çevre farkındalığı ve yüksek stealth özelliklerine sahip beşinci nesil bir savaş uçağıdır. Birden fazla görevi yapabilecek çok yönlü bir platformdur. F-35 pek çok defa maliyetlerinin katlanması ile gündeme geldi. Başlangıçta planlanan uçak başı maliyeti 60 ile 75 milyon dolar civarıydı. Fakat projenin sonlarına doğru maliyetler 100 ile 120 milyon dolar seviyesine geldi. İşletme maliyetleri ile bu miktarın daha da artacağı düşünülüyor. F-35 üç farklı sınıfta üretimi planlandı. Bunlar: F-35 A: Klasik pistlere iniş kalkış yapabilecek sistem. Türkiye’nin almayı planladığı sistemdir. F-35 B: Dikine iniş kalkış yapabilen sistem. Bu sistemin Türkiye tarafından alınacağı konuşulsa da resmi bir anlaşma hiç yapılmadı. F-35 C: Uçak gemilerine iniş kalkış yapabilecek şekilde geliştirilmiştir. Kanatları diğer sınıflarlardan uzundur ve katlanabilir özelliktedir.

F-35’in Özellikleri 

Tek motorlu olan F-35’in menzili yaklaşık 2000 km olarak belirtiliyor. Sesten 1,6 kat hızlı uçabilen sistemin manevra kabiliyetleri diğer beşinci nesil uçaklara oranla düşüktür. Uzmanlar bu durumun hava hava muharebesinde, stealth özelliklere sahip diğer uçaklar karşısında ciddi bir dezavantaj yaratacağı düşüncesinde. Maksimum 60.000 feetlik (yaklaşık 18.000 metre) irtifaya çıkabiliyor. Sistem 8 ton mühimmat taşıma kapasitesine sahip. Silah sistemleri gövde altındaki kapakçıkların altına gizlenmiş durumda. Taşıdığı yük miktarı ve radar izinin düşüklüğü ile beraber düşünüldüğünde F-35 ciddiye alınması gereken bir bombacı. Özellikle havadan karaya taarruz konusunda etkin olacağı düşünülüyor. Ek olarak F-35 nükleer bomba taşıma kapasitesine de sahip bir sistem. F-35 son dönemlerde İngiltere'nin sipariş sayısını düşürmesi ve Hollanda ordusundaki bazı uçakların motor sorunu yaşaması ile gündemde. Fakat uzmanların dikkat çektiği nokta F-35’in teknik problemleri değil. Zira bu problemler her projenin başlangıcında meydana gelebilecek cinsten. Bu problemlerin diğer serilerde çözüleceği ön görülüyor. Uzmanlar asıl tehlikenin F-35’in yazılımında olduğunu belirtmekte. F-35 kullandığı ALIS (Autonomic Logistics Information System) isimli yazılım ile (uçuş bilgileri, lojistik durum ve pilot bilgileri dâhil) bütün verileri ABD’ye göndermekte. Bu sistem ile bütün bilgilerin ABD tarafından izlenmesi Birleşik Krallık ve Danimarka gibi proje ortaklarını da rahatsız etmiş durumda. Geçtiğimiz dönemde bu ülkeler ALIS’e alternatif olacak bir sistem üzerinde çalıştıklarını duyurmuşlardı. Türk uzmanlar da bütün gizli bilgilerin ABD tarafından izlenmesini tehlikeli olarak nitelendirmekte. Geçtiğimiz günlerde ABD’li yetkililer de ALIS sisteminin verimli çalışmadığı yönünde bir rapor yayınladı. Raporda sistemin eksik ve yanlış kayıtlar tuttuğu bildirildi. Bu durum üzerine ABD 2022 itibariyle ALIS sistemini kullanmayacağını duyurdu. 2022 itibariyle ABD ALIS yerine ODIN (Operational Data Integrated Network) sistemine geçiş yapacak. Uzmanlar ODIN sisteminin de ALIS türevi olacağı ve tehlikeyi ortadan kaldırmadığını belirtiyor. F-35 teknik özellikleri bakımından ciddi bir silah fakat ülkelerin veri güvenliğinde yaratacağı açık çok ciddi. Bu durumda kendi beşinci nesil savaş uçağı Milli Muharip Uçak (MMU) projemize yönelmek doğru bir adım olacaktır. Kaynakça Lockheed Martin VeryansınTV  BBC Türkçe Washingtonpost