Maymun Çiçeği Virüsü Vakaları Artmaya Devam Ediyor!

Maymun çiçeği hastalığı Avrupa ve Kuzey Amerika'da giderek yayılıyor. Ancak genellikle hafif seyrediyor olması dünyayı şu anlık tehlikeli bir senaryodan uzak tutuyor. Sağlık yetkilileri virüsün şu anda yeni bir mekanizma veya bulaşma yoluyla topluma tespit edilmeden yayılabileceğinden endişe ediyor. Enfeksiyonların nerede ve nasıl meydana geldiği konusunda araştırmalar devam ediyor.

2022'deki ilk ABD maymun çiçeği vakası, yetişkin bir erkekte tespit edildi. Massachusetts sağlık yetkilileri nadir görülen bu virüsün tanımlandığını çarşamba günü yaptıkları bir açıklamayla doğruladı. Bu kişi yakın zamanda 13 şüpheli vakanın araştırıldığı Kanada'ya seyahat etmişti. Öte yandan Birleşik Krallık, Portekiz ve İspanya'da da birkaç maymun çiçeği vakasının tespit edildiği söylendi.

Maymun Çiçeği Hastalığı Nedir?

Maymun çiçeği hastalığı, esasında çok eski zamanlardan beri bilinen ve büyük mücadelelerin verildiği çiçek hastalığının kuzeni olarak tanımlanıyor. Bu hastalığa çiçek hastalığı ailesinden bir ortopoks virüsü neden olur. Çiçek hastalığı aşılar sayesinde insanlar tarafından yok edilen ilk hastalık olarak tarihe geçmiştir. Öyle görülüyor ki şimdi de maymun çiçeği hastalığı ile mücadeleler başlayacak. Esasında kemirgenlerde de bulunabilmesine rağmen 1958 yılında maymunlarda keşfedildiği için maymun çiçeği denilmiştir. Maymun çiçeği hastalığında ilk insan vakası 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde tespit edilmiştir. O günden beri bir düzine Afrika ülkesinde salgınlar meydana gelmiştir. Ancak kıta dışında çok daha nadir olarak görülmüştür.

İlginizi Çekebilir: Kanada’da Gizemli Bir Beyin Hastalığı Ortaya Çıktı 6 Kişi Öldü Hastalık Yayılıyor

Nasıl yayılır? Bulaş Yolları Nelerdir?

Bilimin sunduğu kadarıyla mukoza zarları, yaralar, cinsel sıvılar gibi vücut sıvıları ile bulaşıyor. Bu bulaşmanın gerçekleşebilmesi için de yakın temasın gerekli olduğu söyleniyor. Ancak belirtmek gerekir ki tükürük damlacıkları dahil bu sıvıların izlerini taşıyan nesnelerle temas yoluyla dolaylı bulaşma gerçekleşebilir. Avrupa'da şimdiye kadar tespit edilen vakaların çoğunun korunmasız cinsel ilişki sonrasında meydana geldiğini belirtmek gerekir. Ayrıca, aerosollerle bulaşma olasılığına işaret eden deneysel bir çalışma da mevcuttur. 

Maymun Çiçeği Hastalığında Belirtiler Nelerdir?

Semptomlar açısından incelendiğinde maymun çiçeği hastalığı, çiçek hastalığına benzer bir karakter taşır. Ancak çiçek hastalığına kıyasla biraz daha hafif seyrettiği görülür. Ayrıca ateş, kas ağrıları ve baş ağrıları ile başlar. Ateşten bir ila üç gün sonra ise döküntüler oluşur. Bu döküntüler mikrobiyolog David Grandioso'nun belirttiği gibi, genellikle önce yüzü etkiler. Ardından da döküntüler vücudun geri kalanına yayılır. İrinle dolu kabarcıklara dönüşen bir döküntü görünebilir. Belirtiler çoğunlukla genellikle iki ila dört hafta sürer. Cilt lezyonları ise genellikle 14 ila 21 gün içinde kabuk bağlar. En çok etkilenen bölgeleri yüz, eller ve ayaklar oluşturur. Lezyonların sayısı birkaç ila birkaç bin arasında değişkenlik göstermektedir. Vakaların %70'inde ağzın mukoza zarlarını, %30’unda cinsel organları, %20’sinde palpebral konjonktiva ve korneayı (göz küresi) etkiler.

İlginizi Çekebilir: Yabani Geyikten İnsana Bulaşan İlk Olası Covid Vakası

Maymun Çiçeği Hastalığı Ölümcül Mü?

Maymun çiçeği hastalığı çoğu durumda ciddi seyretmez. Daha çok kendi kendine olumlu bir şekilde gelişir. Ancak Afrika'da, çocuklar arasında daha fazla virulans ile %1 ile %22 arasında vaka ölüm oranları sunmuştur. Tabii ki bu noktada onların sağlık sistemleri, hijyen koşulları ve erken bakım kapasitesindeki farklılıklar ölüm vakalarına dair bir yüzdelik vermeyi zorlaştırır. 

Mikrobiyoloji profesörü Raúl Rivas Gonzalez, The Conversation'daki çalışmasında Avrupa'daki enfekte kişilerde virüsün Batı Afrika varyantı bulunduğunu söyledi. Ayrıca bunun Orta Afrika’dakine kıyasla daha hafif seyrettiğini ifade etti. Aynı zamanda Gonzalez’e göre salgında tespit edilen vakaların hiçbiri ölümle sonuçlanmadı.

Maymun çiçeği nadir ve genellikle ölümcül olmasa da hastalığın bir varyantının enfekte kişilerin yaklaşık %10'unda ölümcül olduğu söylenebilir. Ancak şu anda dolaşan virüs formunun daha hafif olduğu ifade ediliyor. Aynı zamanda ölüm oranının %1'den az olduğu düşünülüyor.

Tedavisi Var Mı?

Bu hastalık için henüz özel bir tedavi bulunmuyor. Rivas Gonzalez, cidofovir ve ST-246 gibi antivirallerden faydalanılabileceği ifade ediliyor. Bunun yanı sıra spesifik immünoglobulinlerin salgınları kontrol etmek için de kullanılabileceğine dikkat çekiliyor.

Maymun Çiçeği Aşısı Bulunuyor Mu?

Şu anda belirli bir aşı yok. Ancak mevcut çiçek hastalığı aşısının %80'den fazla koruma sağlayacağı düşünülüyor. Özellikle çiçek hastalığı aşısının maymun hastalığı enfeksiyonlarını önlemeye ve semptomların şiddetini azaltmaya yardımcı olabileceğini düşündüren kanıtlar mevcut. Ayrıca Imvamune ya da Imvanex olarak bilinen bir aşı da ABD'de maymun hastalığı ve çiçek hastalığını önlemek için lisanslanmıştır.