SWIFT Sistemi Nedir? Ne İşe Yarar?

Ukrayna ile Rusya arasında son iki hafta içinde yaşanan gerilim pek çok masum insanı evlerini terk ederek komşu ülkelere sığınmak zorunda bıraktı. Bu süreçte özellikle Batılı ülkeler Rusya’nın düzenlediği operasyonlara bir tepki olarak Rusya’ya yaptırımlar uygulamaya başladı. Rusya’da faaliyetlerini sürdüren pek çok şirketse üretimlerini askıya alma kararı aldı. Yaşanan gelişmelerle birlikte Rusya sadece 2 hafta içinde en çok yaptırım uygulanan ülke konumuna geldi. Bu dönemde Rusya bankaları ayrıca SWIFT sisteminden çıkarıldı. Ancak bu sistem insanlar tarafından tam olarak bilinmiyor. Peki, SWIFT ödeme sistemi ne işe yarıyor ve Rus Bankalarının bu sistemden çıkarılması tam olarak ne anlam geliyor.

SWIFT Ne İşe Yarar?

Batı dünyasının yaptırım olarak kullandığı SWIFT paranın bir yerden bir yere gönderilmesini sağlayan uluslararası mali yapılandırma anlamına geliyor. Sistem kelime olarak Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication yani Küresel Bankalararası Finansal İletişim Birliği anlamına geliyor. Merkezi Brüksel’de yer alan ve 1973 yılında oluşturulan sisteme dünyada 200 farklı ülkeden 11 binin üzerinde banka ve mali kuruluş üye. Ancak SWIFT sistemi geleneksel bir bankadan çok daha farklı şekilde çalışıyor. Sistem kullanıcılarına aktarımı gerçekleştirilen bir paranın bir hesaptan çıkarak diğerine girdiğini gerçek zamanlı mesajlar ile gösteriyor. Sistem o kadar çok kullanılıyor ki her gün 40 milyonun üzerinde mesaj gönderiliyor. Milyonlarca dolar hem hükümetler hem de şirketler arasında el değiştiriyor. SWIFT sistemi üzerinden gönderilen mesajların yaklaşık yüzde 1’i Rusya bağlantılı ödemelere ait.

İlginizi Çekebilir: Visa ve Mastercard Rusya’daki hizmetlerini askıya aldı

SWIFT Kime Aittir ve Kim Yönetir?

SWIFT’in esasen tek bir kuruma ya da ülkeye bağımlı olması istenmemiş. Bu nedenle sistem Amerika ve Avrupa’daki bankaların ortak girişimiyle oluşturuldu. Böylelikle platform daha bağımsız bir şekilde hareket edebiliyor. SWIFT ağını 2 binden fazla finansal kuruluş ve banka ortaklaşa olarak oluşturuyorlar. Ağın merkezi Belçika da yer alıyor. Sistemin işleyişi Belçika, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve dünyanın önde gelen ülkelerinin merkez bankalarıyla birlikte ortaklaşa denetleniyor. Sisteme üye olan taraflar aralarında güvenli bir şekilde uluslararası para transferini gerçekleştiriyorlar. SWIFT sisteminin yaşanan anlaşmazlıklarda taraf olmayacağını var sayılıyor. Öte yandan 2012 yılında İran, nükleer programa yönelik yaptırımların bir parçası olarak SWIFT’ten çıkarılmıştı. Bunun üzerine İran petrol ihraç gelirlerinin yarısını ve dış ticaret gelirlerinin de yüzde 30’unu kaybetmişti.

SWIFT Para Transferi Nasıl Gerçekleşir?

Sistem üzerinden para transferinin gerçekleştirilebilmesi için üç bankaya ihtiyaç duyuluyor. Her bankanın SWIFT kodu bilgisine ihtiyaç duyulan işlemde para ilk olarak aracı bankaya transfer ediliyor. Parayı alan aracı banka alıcı bankaya yönlendirerek işlemi tamamlıyor. SWIFT kodu da tam olarak doğru transferin gerçekleştirilebilmesi için bankaların bütün bilgilerini bünyesinde barındırıyor. Bunu bir barkod olarak düşünebilirsiniz. 11 haneli kodla beraber bankalar kendi aralarında mesajlaşıp para transferini gerçekleştirebiliyor. Kodun ilk 4 hanesi bankayı tanımlayan 4 harf ile başlıyor. Devamında yer alan 2 karakter ise bankanın hangi ülkede yer aldığını gösteriyor. Sonrasında yer alan 4 haneli kod bankanın yerel kodunu sonda yer alan 3 hane ise şube kodunu gösteriyor. Herhangi bir nedenden ötürü 11 değil de daha az sayıda bir kod girmeniz isteniyorsa boşluk olan kısımlar X ile dolduruluyor.

İlginizi Çekebilir: PayPal, Rusya’daki Hizmetlerini Askıya Aldı

Rusya’ya Yaptırım Yapılması Ne Anlama Geliyor?

Son günlerde Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerilimin ardından da batı ülkeleri Rusya’yı SWIFT sisteminden çıkardıklarını açıkladılar. Böylelikle ülkeler Rusya’yı uluslararası finans sisteminin dışına itecek önemli bir adım atmış oldu. Zira Rusya petrol ve doğalgaz ihracatını gerçekleştirebilmek için büyük ölçüde SWIFT sistemine bağlı. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nde yer alan ülkeler SWIFT yönetiminde bulunan ülkelerle birlikte yaptırımın ilk aşaması olarak 64 Rus banka ve kurumunu sistemden çıkarmayı kararlaştırmıştı. Rus bankalarının bu sistemden çıkartılması belirlenen 64 kurumun uluslararası finansal hizmetleri hiçbir şekilde yerine getiremeyeceği anlamına geliyor. Yurt dışına ürün alım ve satımlara oldukça ağır bir darbe indiren bu karar sonrasında da Rus bankaları ve Rus ekonomisi oldukça zor zamanlar yaşamaya başlamış ve Rus Rublesi de kararın ardından oldukça değer kaybetmişti.

İlginizi Çekebilir: Otomobil Üreticileri Rusya’da Üretimi Durdurdu

Rusya Daha Önceki Tehditlerden Sonra Kendi Ulusal Ödeme Sistemi’ni Geliştirdi

Esasen bankalar birbirleriyle tek tek iletişime geçerek de para transferini gerçekleştirebilirler ancak bu ek zamanın yanı sıra ek masrafları da beraberinde getirir. Bu da yine Rus ekonomisinin zararına bir durum. Rusya daha önce 2014 yılında da Kırım’ı ilhak ettiği sırada SWIFT sisteminden çıkarılmakla tehdit edilmiş Rus hükümeti bunun savaş anlamına geldiğini açıklamıştı. O dönemde gelen tehditlerin ardından Rusya kendi Ulusal Ödeme Sistemi’ni geliştirmişti.